کد مطلب:25721 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

آيا نكته يا نكات مشتركي بين اديان الهي وجود دارد؟

اديان الهي ( يا اديان ابراهيمي) در خيلي از اصول و مباني مشترك هستند، زيرا همه آنها منشأ واحدي داشته و به وجود آورندة آنها خداوند است . البته در برخي از مسايل اختلاف دارند كه اختلافات به خاطر رشد فكري انسان ها و شرايط زمان و مكان و برخي ديگر به جهت تحريف و آسيب هاي وارده بر اديان پيشين پديد آمده است.

تحريف اديان الهي و برداشت هاي غير معقول و منطقي از آنها موجب شده است كه تصور شود بين اديان الهي تقابل وجود دارد، حال آن كه اديان الهي جملگي در يك مسير هستند و دين بعدي ، كمال دين قبلي است.

در اين جا به برخي از نكات و اصول مشترك اديان الهي اشاره مي شود:

1 ) خداباوري و توحيد

همة اديان الهي بر اين نكته اشتراك دارند كه خداي واحد وجود دارد و او معبود و قابل پرستش است، گرچه در تفسير صفات ثبوتي و سلبي او در بين اديان الهي موجود اختلاف نظر وجود دارد در آيين يهود درباره خداوند آمده است:

1 - خداوند حاضر و ناظر است.

2 - خداوند يكتا است.

3 - خداوند جسم و شبيه كسي نيست.

4 - خداوند قديم و ازلي است.

5 - هيچ كس را جز او نبايد عبادت كرد.

6 - بر همه پيامبران سرور است.(1)

براساس اعتقاد به خداوند، يكي از رسالت حضرت موسي (ع) برقراري ارتباط مؤمنان با خدا بيان شده است. جان ناس مي گويد: بزرگ ترين عملي كه موسي انجام داد، برقراري ارتباط بين مؤمنان و خداوند بود . اين ارتباط ، بنا به برخي روايات در طور سينا يا در جبل هورب و يا در دهنه خليج عقبه و يا در جنوب بحرالميت برقرار شده است.(2)

در دين مسيح نيز به اين مطلب توجه شده است كه براي جهان يك خالق و آفريننده وجود دارد، گرچه پيروان آن اعتقاد به تثليث دارند، ولي اصل توحيد از عقايد و باورهاي مسلّم آنان است. در اين دين مردم به خداشناسي فراخوانده شده اند.

اين مطلب كه (يكي از اصول و عقايد دين اسلام اصل توحيد است).

همه پيروان اديان را به خداپرستي دعوت نموده و اصل توحيد را يكي از عوامل همگرايي و نقطه اشتراك همه اديان ابراهيمي دانسته است: بگو اي اهل كتاب ، بياييد به سوي سخني كه ميان ما و شما مشترك است، كه جز خداوند يگانه را نپرستيم، و چيزي را شريك او قرار ندهيم و بعضي از ما بعضي ديگر را غير از خداوند يگانه به خدايي نپذيرند.(3)

اين آيه صراحت دارد كه اعتقاد به خداوند از باورهاي عمومي پيروان همه اديان است ، ولي قرآن فراتر از آن همگان را دعوت مي كند كه در تفسير توحيد نيز دقت شده و مردم كسي را شريك او قرار ندهند.(4)

2 - معاد باوري

يكي از نكات اشتراك اديان الهي معاد باوري است، بدين معنا كه در اديان الهي به اين مطلب تصريح شده است كه پس از اين عالم، جهان ديگر وجود دارد. البته پيروان اديان در تفسير و تعريف عالم پس از مرگ و چگونگي شكل گيري قيامت اختلاف دارند. همين طور در پرداختن به مسايل مربوط به قيامت نيز تفاوت وجود دارد. در دين مسيحيت مسايل مربوط به آخرت پر رنگ است، همان گونه كه در دين اسلام مسايل مربوط به قيامت بسيار مهم و بدان توجه خاصي شده است؛ ولي در دين يهود، مسايل مربوط به قيامت كم رنگ مي باشد.(5)

در عين حال در اين دين نيز به مسائلي در مورد قيامت برخورد مي كنيم.

3 - نبوت عامه

اعتقاد به نبوت عامه از مسايل پذيرفته شده همة اديان الهي است، يعني پيامبراني جهت برقراري عدالت و پيام رساني خدا مبعوث شده اند. البته پيروان اديان در نبوت خاصه و در اين كه تعداد پيامبران چقدر است و كدام يك از آنان اولوالعزم هستند، اختلاف نظر دارند.

در برخي از روايات تعداد پيامبران 124 هزار ذكر شده است.(6) و در بعضي ديگر 8 هزار (7) كه چهار هزار از بني اسرائيل و چهار هزار از غير آنها بودند. در قرآن مي خوانيم : و لقد ارسلنا رسولا من قبلك منهم من قصصنا عليك و منهم من لم نقصص عليك؛(8) ما پيش از تو (پيامبر) رسولاني فرستاديم. سرگذشت گروهي از آنان را براي تو باز گو كرديم و گروهي را براي تو بازگو نكرده ايم.

اسامي پيامبراني كه در آيات و روايات ذكر شده ، در آيين هاي يهود و مسيحيت نيز آمده است.

منجي بشريت در آينده (مهدويت عامه)

همه اديان الهي در اين كه مصلح كل خواهد آمد و جهاني را پر از ظلم و فساد شده ، پر از عدل خواهد نمود، اشتراك دارند، گرچه در اين كه مصلح جهان كيست، داراي چه ويژگي هايي است ، نام او چيست و منسوب به كدام ملت است، اختلاف نظر دارند.(8)

در آيين يهود از شخص موعود سخني به ميان آمده ، گرچه يهوديان در اين كه موعود كيست، اختلاف نظر دارند، چون يهوديان به حضرت مسيح ايمان نياورده اند موعود آن ها (مسيح) هنوز ظهور نكرده است، ولي آن چه يهوديان در آن اتفاق نظر دارند، قيام شخصي در آخر زمان است كه كوكب افروز مي باشد و روي زمين را به نور خود روشن مي گرداند و يهوديان به انتضار او روزگار مي گذارند.(10)

مسيحيان نيز در انتظار مصلح جهاني هستند و اگر چه باور دارند كه او حضرت مسيح (ع) است كه از آسمان نزول كرده و جهان را پر از عدل خواهد كرد.(11) در انجيل مرقس آمده است :پس بيدار باشيد، زيرا نمي دانيد در چه وقت صاحب خانه مي آيد، در شام، يا نيمه شب، يا بانگ خروس، يا صبح! مبادا ناگهان آمده، شما را خفته يابد.(12)

يكي از مسايل بسيار مهمي كه در اسلام بدان پرداخته شده، ظهور مصلح جهاني است. ما شيعيان عقيده داريم كه او امام زمان(ع) است كه در آيات (13) و روايات (14) بدو اشاره شده است.

وي جهان را پر از عدل و داد خواهد نمود، همان گونه كه پر از ظلم شده است.(15) برخي از انديشمندان اهل سنت نيز باور دارند كه مصلح موعود امام زمان(ع) است . ابن ابي الحديد مي نويسد: ميان همه فرقه هاي مسلمان اتفاق قطعي است كه عمر دنيا به پايان نمي رسد مگر پس از ظهور مهدي .(16)

پي نوشت ها :

1 - عبدالله مبلغي، تاريخ اديان و مذاهب جهان، ج2، ص 590 - 591.

2 - همان، ص 591.

3 - آل عمران(3) آيه 62.

4 - تفسيرنمونه، ج2، ص 450.

5 - زين العابدين قرباني، به سوي جهان ابدي، ص 620 به بعد.

6 - بحارالانوار، ج11، ص 30.

7 - پيام قرآن، ج7، ص 360.

8 - مؤمن (40) ايه 78، پيام قرآن، ج7، ص 350.

9 - ابراهيم اميني ، دادگستر جهان، ص 76.

10 - ترجمه ملل و نحل، ج1، ص 312.

11 - فريده گل محمدي، همان، ص 109.

12 - انجيل مرقس، با اقتباس از رسالت جهاني حضرت مهدي، ص 109.

13 - قصص (28) ايه 5.

14 - بحارالانوار، ج51، ص 67 به بعد.

15 - همان، ص 225.

16 - منتخب الاثر، ص 11 به بعد.